कोजागिरी पौर्णिमा | Kojagiri Purnima Marathi Info : कोजागिरी पौर्णिमा म्हणजे घराच्या गच्चीवर जाऊन मजेने गप्पा मारत, मसाल्याचं स्वादिष्ट दूध आटवत, आणि त्या दुधात पडलेलं चंद्राचं प्रतिबिंब पाहून आनंदाने ते दूध पिण्याचा कार्यक्रम — हीच बहुतेक सर्वांची कोजागिरीबद्दलची ओळख आणि आनंदाची कल्पना आहे.
पण ह्या सणामागे एक छान शास्त्रीय कारणही आहे. अश्विन महिन्यात येणाऱ्या या पौर्णिमेला, चंद्र आपल्या पृथ्वीच्या खूप जवळ, म्हणजे तिच्या ‘कोजागिरी’ पर्वतालगत येतो म्हणून याला ‘कोजागिरी पौर्णिमा’ असं नाव पडलं. सण साजरा करण्याची पद्धत मात्र अगदी सोपी आणि गोड आहे: स्वतःहून आटवलेल्या दुधात चंद्राचा नैवेद्य दाखवणं, आणि मग तो प्रसाद म्हणून सर्वांनी मिळून पिणं. एवढ्या साध्या सणात किती आनंद आणि गोडवा सामावलेला आहे!
Kojagiri Purnima Marathi Info
कोजागिरी हा सण अश्विन पौर्णिमेला साजरा करतात. कोजागिरी पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्र पृथ्वीच्या सर्वाधिक जवळ असतो त्यामुळे तो मोठा दिसतो. या रात्री लक्ष्मी पृथ्वीतलावर येऊन जागे असणाऱ्यांना धनधान्य आणि समृद्धी प्रदान करते असे मानले जाते. चंद्र हा शितल आणि मनाला प्रसन्न करणाऱ्या गोष्टींचे प्रतीक असल्यामुळे त्याची पूजा करणाऱ्यांना चंद्रासारखी शितलता मिळते, असे देखील समजले जाते. (Kojagiri Purnima Marathi) या दिवशी चंद्र पृथ्वीच्या सर्वांत जवळ, म्हणजे कोजागरी पर्वतालगत आलेला असतो. म्हणून या पौर्णिमेला ‘कोजागरी पौर्णिमा’ म्हटले जाते.
| नाव | कोजागिरी पौर्णिमा |
| इतर नावे | शरद पौर्णिमा माडी पौर्णिमा लोख्खी पुजो कौमुदी पौर्णिमा |
| साजरा करण्याचे ठिकाण | संपूर्ण भारतात |
| कधी साजरा करतात | अश्विन पौर्णिमेला |
| साजरा करणारे | भारतीय |
| यावर्षी २०२५ ला कधी आहे ? | सोमवार, ६ ऑक्टोबर २०२५ |
कोजागरी उपवासची पद्धत
कोजागिरीच्या या व्रताचं एक वेगळंच महत्त्व म्हणजे, असे मानलं जातं की या व्रताचा पाठपुरावा केल्याने माणसाला मृत्यूनंतरही एक विशिष्ट सिद्धी मिळते. या दिवशी रात्रभर जागरण करून देवीची पूजा-अर्चना करण्याचं महत्त्व आहे.
एक खास गोष्ट म्हणजे, या दिवशी पितळ, चांदी, तांबे किंवा सोन्याची लक्ष्मीमूर्ती आणली, तर तिच्यावर एक पडदा करून, त्यामागून नानाविध पूजाविधी केले जातात. रात्री चंद्रोदय झाल्यावर अकरा दिवे तूपाचे लावायचे असतात.
Also Read : Kojagiri Purnima Marathi Wishes – कोजागिरीच्या हार्दिक शुभेच्छा
नारद पुराणात सांगितल्याप्रमाणे, अश्विन महिन्यातल्या या पौर्णिमेला सकाळी स्नान करून उपवास ठेवणं चांगलं मानलं जातं. ( kojagiri purnima in marathi ) मग रात्री चांदण्यांत एक डबा भरून दूध किंवा दुधाची खीर ठेवायची, चंद्रप्रकाशात ती प्रथम देवी लक्ष्मीला अर्पण करायची, आणि नंतर तीच खीर सर्वांना प्रसाद म्हणून वाटायची. एवढ्या सोप्या पण भावनेने केलेल्या या विधीमागे खूप मोठी श्रद्धा आहे!
कोजिगिरी पौर्णिमा २०२५ तारीख आणि वेळ (Date And Time of Kojagiri Purnima)
कोजिगिरी पौर्णिमा / शरद पौर्णिमा – सोमवार, ६ ऑक्टोबर २०२५
कृष्णा दशमीशरद पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्रोदय – संध्याकाळी ०५:२७
पौर्णिमा तिथी सुरू होते – ६ ऑक्टोबर २०२५ रोजी दुपारी १२:२३ वाजता
पौर्णिमा तिथी संपते – ७ ऑक्टोबर २०२५ रोजी सकाळी ९:१६ वाजता
कोजागिरी पौर्णिमा कशी साजरी करतात
कोजागिरी पौर्णिमा हे व्रत बरेच लोक पाळत असतात. दिवसा उपवास करून रात्री लक्ष्मी व ऐरावतारूढ इंद्र यांची पूजा करतात. या पूजेनंतर रात्री आटीव दुधाचा नैवेद्य दाखवायचा असतो. दूध आटवून त्यात केशर, पिस्ते, बदाम, चारोळ्या, वेलदोडे, जायफळ वगैरे गोष्टी घालून तसेच साखर घालून नैवेद्य दाखवला जातो. देव, पितर यांना नारळाचे पाणी व पोहे समर्पण करावेत तसेच ते सर्वांसोबत स्वतः सेवन करावी. दुधात मध्यरात्री पूर्ण चंद्राची किरणे बळ देतात आणि ते दूध मग पितात. उत्तर रात्रीपर्यंत जागरण केले जाते.(Kojagiri Purnima Marathi)
कोजागिरी पौर्णिमेचे कृषी महत्व
शेतकऱ्यांच्या दृष्टीने या दिवसाला अतिशय महत्त्व आहे. हा दिवस शेतकरी वर्गामध्ये उत्साहाने साजरा केला जातो. खास करून ग्रामीण भागात ही कोजागिरीची पौर्णिमेची प्रथा साजरी करताना आपल्याला दिसून येते. या दिवशी कुर्डूची फुले, नाचणी, वरी, झेंडूची फुले खरेदी करण्यासाठी बाजारामध्ये मोठ्या प्रमाणात गर्दी दिसून येते. तसेच नवीन धान्य देखील या दिवशी घरात आणले जाते. या दिवशी धान्याची पूजा करून नवीन तांदळाचा भात आणि खीर बनवण्याची प्रथा देखील दिसून येते.
आरोग्यशास्त्रदृष्ट्या महत्त्व
दम किंवा अस्थमा यासारख्या आजारांच्यावरील औषधे खिरीमध्ये मिसळून कोजागरीच्या रात्री चंद्राच्या प्रकाशात ठेवली जाते. चंद्राचे किरण या खिरीवर पडल्याने त्याचा गुणधर्म बदलतो आणि अशी खीर आजारी व्यक्तीला दिल्यास तिला आराम मिळतो असे मानले जाते. (Kojagiri Purnima Marathi)
Also Read : गणेश चतुर्थी माहिती | Ganesh Chaturthi Information In Marathi
पर्यटन
कोजागरी पौर्णिमेच्या चांदण्यात आग्रा येथील ताजमहाल पाहण्याची खास संधी पर्यटकांना उपलब्ध करून दिली जाते. त्यासाठी विशेष दरही आकारला जातो. (Kojagiri Purnima Marathi)
आदिवासी जनजातीत महत्व
भारतातील विविध वांशिक जनजाती कोजागरी साजरी करतात. या रात्री होजागरी नृत्य केले जाते. मायलोमा आणि खोलोमा या देवतांची पूजा या रात्री केली जाते. मायलोमा ही भात शेतीची रक्षण करणारी देवता मानली जाते. लक्ष्मी पूजेशी साम्य असणारी हे परंपरा आहे. (Kojagiri Purnima Marathi)
कोजागिरी पौर्णिमा विविध प्रांताद्वारे कशी साजरी करतात.
- यादिवशी काही ठिकाणी नवविवाहित मुलीच्या घरातून तिच्या सासूला भेटवस्तू पाठवण्याची एक विशेष पद्धत प्रचलित आहे.
- हरियाणामध्ये अश्विन पौर्णिमेच्या दिवशी दुधाची खीर बनवतो, रात्री चांदण्यात ठेवतो आणि सकाळी खातो.
- गुजरातमध्ये कोजागरी पौर्णिमा ‘कोजागिरी पौर्णिमा‘ नावाने रास आणि गरबा खेळून साजरी केली जाते.
- वैष्णव पंथाचे भक्त बनारसमध्ये हा दिवस साजरा करतात.
- राजस्थानी महिला या दिवशी पांढरे कपडे आणि चांदीचे दागिने घालतात. धार्मिक राजपूत या रात्री चंद्राची पूजा करतात आणि शेतकऱ्यांना गोड दूध देतात.
- मिथिलामध्ये कोजागडाची पूजा केली जाते.
- हिमाचल प्रदेशात मेळावे भरतात.
- बंगाली हिंदू लोक स्वस्तिक तांब्याच्या कलश किंवा मातीच्या भांड्यावर आणि मधल्या बोटाने आणि ओल्या लाल कशेरुका असलेल्या खांबावर काढले जातात.
- ओडिशामध्ये कोजागिरी पौर्णिमेला ‘कुमार पौर्णिमा’ म्हणतात. या दिवशी देवी गजलक्ष्मीची पूजा केली जाते. या दिवशी देवीसोबत चंद्र आणि सूर्याचीही पूजा केली जाते.
- बंगाली लोक कोजागरी पौर्णिमेला ‘लोकी पूजा’ म्हणतात. बंगाली लोक या दिवसाच्या लोखी पूजेत शहाली किंवा ताजे नारळ वापरतात. या दिवशी कमळामध्ये विराजमान असलेल्या लक्ष्मीला नारळामध्ये साखर, दूध, तूप आणि ड्रायफ्रूट्स मिसळून बनवलेली खास मिठाई अर्पण केली जाते.
आजच्या लेखाद्वारे आम्ही आपणास कोजागिरी पौर्णिमा (Kojagiri Purnima Marathi) या सणाबद्दल माहिती दिली आहे. हा लेख तुम्हाला कसा वाटला हे कमेंट करून आम्हाला नक्की कळवा. हा लेख आवडल्यास तुमच्या इतर मित्रपरिवारांसोबत नक्की शेयर करा. धन्यवाद.